Op 14 oktober organiseerde stichting Boerderij in Beweging samen met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een rondetafelgesprek over de actualiteit van het veranderende platteland. Naast Anne Seghers bestond het expertpanel uit voormalig minister van landbouw Cees Veerman, Ingrid Jansen van Stimuland, burgemeester van gemeente Hollands Kroon Rian van Dam en Edwin Raap van de Rijksdienst voor het Cultuur Erfgoed.
In het gesprek keken de experts vanuit verschillende invalshoeken naar de toekomst van het platteland: landbouw, ruimtelijke transities, landschap, erfgoed, plattelandsontwikkeling en de rol van de overheid. De betekenis en de kansen van agrarisch erfgoed daarin zijn groot, zowel voor de identiteit van het landelijk gebied als voor het op peil houden van de leefbaarheid ervan – daar was het expertpanel het duidelijk over eens. Maar ook werd nadrukkelijk onderstreept dat ontwikkelingen op de schaal van wereldmarkt tot keukentafel hier druk op uitoefenen. ‘Al die transities vragen ruimte, en dat krijgt allemaal zijn beslag op het platteland’.
Seghers constateert dat er ontzettend veel op gemeenten afkomt: ‘Het buitengebied verandert sneller dan de stad. Niet alleen ruimtelijk maar ook sociaal-maatschappelijk: het voorzieningenniveau, de demografie, de vergrijzing en stijgende zorgbehoefte, de bereikbaarheid.’ Dat maakt het alleen maar urgenter om per gebied te kijken naar wat de opgaven zijn – is hier intensieve landbouw nog gewenst? En wat doen we in gebieden waar de landbouw minder kansen heeft? Seghers: ‘Dat vraagt voor de omgevingsvisie wel visie en lef. Stel: een gebied waar we meer op kringlooplandbouw willen inzetten, bredere landbouw, koppeling met toerisme, waterberging – daar passen boerderijen als knopen in het landschap waar die opgaven bij elkaar gepakt kunnen worden.’
Er bleek ook nadrukkelijk behoefte aan goede voorbeelden. Seghers duidt hierin de kansen achter het concept ‘knooperven’: voormalige boerenerven die meerdere maatschappelijke en landschappelijke functies kunnen vervullen: ‘Er komt een gigantische hoeveelheid vierkante meters aan agrarische opstallen vrij. Daar kun je die knooperfconcepten inzetten om nieuwe woonconcepten te combineren met zorg, maar ook om kansen op het vlak van toerisme en recreatie te benutten.’
Het behouden van agrarisch erfgoed is een opgave die velen een warm hart toedragen, dat is het goede nieuws. En dat er haakjes zijn, dat werd in de discussie wel duidelijk – niet makkelijk, maar op vele fronten: aan de keukentafel, in het over het voetlicht brengen van voorbeelden, in het lobbyen voor ruimte voor initiatieven. En vooral, nog steeds, in het ‘tussen de oren krijgen’ van het belang van erfgoed: bij eigenaren, bij gemeenten met hun omgevingsvisies, bij provincies met hun transitieopgaven, bij het Rijk met zijn regelgeving op tal van gebieden. Er is werk aan de winkel. Boerderij in Beweging is van start!
Meer lezen? Bekijk hier het verslag van de expertmeeting, door Maarten Ettema.
Terugkijken? Bekijk hier een video-opname van het gesprek.
